Home Sweet Home: Beton als tijdloze blikvanger

Een tijdloze architectuur die binnen vijftig jaar nog altijd relevant is. Dat was het opzet van architecte Ellen Vertommen bij het ontwerp van haar eigen woning met bijhorend architectenbureau. Het resultaat is een indrukwekkend geheel van beton, beton en beton. “Dat beton kil en koud is, is een foute perceptie. Het ontwerp creëert het gevoel, niet het materiaal.” Met haar bureau Pluspunt Architectuur ontwerpt Ellen zowel moderne projecten als restauraties van historische gebouwen. Voor de bouw van haar eigen woning koos ze resoluut voor een focus op hedendaags. “Maar dan écht hedendaags, wars van de huidige trends die eenheidsworst creëren.” Ze liet zich met name inspireren door het modernisme uit de jaren dertig, bijvoorbeeld door niet te kiezen voor een klassiek patroon. Zo bevindt het architectenbureau zich niet per se vooraan het perceel, maar compleet ondergronds. De grote betonnen gevel die zichtbaar is langs de straatzijde is de gevel van de woning. “Ontwerpen voor jezelf is fantastisch en zeer aangenaam, maar het zorgt ook voor extra stress. Hoe je het ook wil: je woning en kantoor is als architect een uithangbord. Je wordt er sowieso op afgerekend”, aldus Ellen Vertommen die net daarom alle tijd nam voor het ontwerp en het ontwikkelen van een concept.

Handtekening

Een spel van grote vlaktes, ogenschijnlijk minimale ingrepen en indrukwekkende volumes. Dat is het resultaat van dat denkwerk. De rode draad doorheen het complex is het materiaal: beton. De volledige constructie werd ter plaatse gegoten. Zowel in de binnen- als buitenmuren is het ruwe materiaal volledig zichtbaar behouden. “Ik wou vooral een rustgevend materiaal”, vertelt Ellen. “Door uitsluitend te werken met beton worden de homogene vlakken zo weinig mogelijk gebroken door lijnen. Enkel de bekistingsnaden zijn zichtbaar. In mijn ogen zorgt dat voor een grote sereniteit.” Dat geldt zowel binnen als buiten. Eigen aan het ter plaatse gegoten beton zijn ook de terugkerende ronde perforaties in de oppervlaktes. De inkepingen tonen waar ijzeren staven de betonbekisting op zijn plaats hield. “Voor mij is het niet nodig om deze te maskeren. Integendeel. Ze tonen de bouwwijze en zijn eigen aan de constructie. Het is een soort handtekening van ter plaatse gegoten beton. Ze verbergen of wegwerken zou enkel voor verwarring zorgen. Door ze zichtbaar te houden scheppen ze duidelijkheid.”

Uitnodigende daktuin

In het ontwerp regeert beton, maar dat doet ze enkel dankzij een uitnodigend landschap. Het ontwerp verrijst haast uit de grond. Zo combineert het gevel-aanzicht van de woning grote betonvlakken met heel wat groen. Met dank aan het groendak bovenop het ondergrondse kantoorgedeelte. Hier-voor zorgde tuinarchitect De Roose. Guy De Roose ontwierp in samenspraak met de architect een unieke groene aanblik. Om het gewicht te beperken en een groene aanblik te garanderen koos de tuinontwerper en -aanlegger voor een intensief daktuinsubstraat als grondstof voor de beplanting. Gezien de moeilijke bereikbaarheid werd die onder druk gespoten op zijn plaats. De beplanting zelf bestaat uit lonicera, een groenblijvende heester die compact groeit en zich perfect leent voor snoei in vormen. Ook de helling richting kantoor is aangelegd met deze lonicera, net als een groen volume richting de privévoordeur. De eenheid in plantenkeuze en de strakke snoeivormen sluiten mooi aan bij de architecturale waarde van het gebouw. Eenvoud en eenheid staan ook achteraan in de tuin centraal. Het grote gazon is omsingeld door een wandelpad in licht siergrind die de moestuin en kippenren toegankelijk maken. Tussenin zorgen grote partijen siergras voor de nodige speelsheid en afwisseling. In de lente en zomer kleuren ze heerlijk groen. In de herfst ontstaan grijze en bruine tinten. Samen met de fruitbomen maken ze de seizoenen op subtiele wijze zichtbaar. Die keuze kan geen toeval zijn. Subtiliteit en de schoonheid van eenvoud zijn niet zelden de vaste ingrediënten voor een tijdloos ontwerp. Dit indrukwekkende gebouw heeft alles in zich om het doel waar te maken: architectuur die modegrillen en de tand des tijds moeiteloos weerstaan.

Alomtegenwoordig licht

Wie als huisgast ontvangen wordt, betreedt de imposante woning langs de zijkant. Wie zich verwacht aan een bunkergevoel, is er bij voorbaat aan voor de moeite. Hoewel het beton ruim aanwezig is en de ruimtes bepaald indrukwekkend zijn, huist hier een gezellige, warme sfeer. De eetruimte – met een impressionant zes meter hoog plafond – staat in direct contact met de open keuken. Meteen is ook de privé bureauruimte die als een vide uitkijkt op de leefruimte betrokken in het dagelijkse leven in het huis. In de open omgeving op het gelijkvloerse is geen enkele deur te bespeuren. Toch ontstaan er door slim om te gaan met ruimtes en indeling verschillende kamers. Zo bevindt zich achter de keuken een speelkamer voor de kinderen. Visueel is het speelgoed aan het oog onttrokken, maar door de openheid blijft de connectie tussen speel-kamer en keuken aanwezig. Aan de andere kant bevindt zich dan weer de nodige bergruimte en een wasplaats. Ook deze zijn niet afgesloten. En daar is een heel goede reden voor: “Als je met je handen vol boodschappen of wasmanden staat, is een deur een obstakel. Het belet je vrijheid en is niet praktisch”, weet de architecte. De praktische ingesteldheid toont zich onder andere in de locatie van de wasplek en berging. Ze zijn meteen toegankelijk van aan de voordeur. Kwestie van zoveel mogelijk het sleuren met was en boodschappen te vermijden. Ook de keuken zelf, uitgevoerd door Verbrugghe Interieur-inrichting, blinkt uit in handigheid. Een oven, stoomoven, microgolfoven : alle Miele-toestellen zijn netjes ingewerkt in het maatwerk. Ook de uitgebreide koelkast en hoge wijnkoeler die tevens van Miele zijn. Die laatste houdt de wijn op de ideale temperatuur en is meteen een uitstalraam om de wijnliefhebbers te verleiden. De wijnkast met glazen deur maakt deel uit van het doorlopende maatwerk. Ingewerkte verlichting zorgt voor extra aandacht. De sommelier des huizes is alvast in zijn nopjes, net als de gasten die op elk moment genieten van wijn die perfect bewaard is.

Huiselijke warmte

Zo gesloten de voorgevel is van de woning, zo open is de achtergevel. Grote glaspartijen zorgen voor een compleet zicht op de tuin. Bovendien zorgt een opmerkelijke ingeving voor een nog groter buitengevoel, ook al zit je binnen: de graszoden komen tot aan het raam. Er is haast geen onderbreking tussen tuin en binnenvloer. Het terras dat normaliter de drempel vormt tussen de twee, bevindt zich wat verder in de tuin en sluit aan op de – hoe kan het ook anders – betonnen constructie van het tuinhuis, al is de naam tuinpaviljoen hier beter op zijn plaats. Een van de blikvangers van de indrukwekkende leefruimte is het gigantische raam uit één stuk. Dat is zes meter hoog en omvat twee verdiepingen in één glaspartij. Het zorgt voor een allesomvattende lichtinval in de hoge ruimte. Meterslange gordijnen en een bepleisterd plafond brengen warmte in de omgeving en verhogen het akoestisch comfort. Interieur Bogaert stond in voor het maatwerk van de gordijnen. En dat mag je best letterlijk nemen. De gordijnen zijn net als het raam precies zes meter lang. Met veel gevoel voor accuraatheid eindigen de statige doeken net tegen de grond. Als stof werd gekozen voor een zwarte voile van Baumann. Het lichte materiaal filtert het zonlicht en brengt extra sfeer in de ruimte. Om een gordijn van die afmeting praktisch te openen of te sluiten, doet een elektrische bediening dienst. “De grootste uitdaging was het ophangen van het gordijn. Daarvoor was een hoge stelling nodig”, aldus Inge Bogaert van Interieur Bogaert. De knappe keuze van stof herhaalt zich in de keuken en op de bovenverdieping. In de kinderkamer brengt de donkere kleur van de gordijnen een aangename gloed in de omgeving. De grote glaspartijen in de kinderkamer zorgen op die manier zowel voor een fantastische lichtinval en zicht op de tuin, maar ook voor een extra interieurelement in de strakke vormgeving. In de bureauruimte in de kelderverdieping zorgt een zwarte uitvoering voor de nodige afscheiding. Overigens: alle gordijnen werden in het eigen atelier van Interieur Bogaert ontworpen en gemaakt.

Verborgen zekerheden

Om extra huiselijkheid en gezelligheid te ontwikkelen in het salon is die gescheiden van de grote leefruimte door een gesloten trapkoker richting kelder en bovenverdieping. De strakke inrichting van het leefgedeelte is ook zichtbaar in de zithoek. Al bevindt zich hier de enige open kast van het hele huis: de knappe bibliotheek met schijnbaar eenvoudige witte dwarsbalken – uitgevoerd door Verbrugghe Interieurinrichitng – verraadt de voorliefde van de bewoners voor boeken en zorgt voor een uitnodigende ruimte waar het aangenaam vertoeven is. In de zithoek is de televisie verborgen in een wandmeubel dat meteen ook alle technieken herbergt. De wandkast is een interieurelement met een praktische invulling. Overigens, wat technieken betreft: aangezien de volledige constructie uit zichtbaar gietbeton bestaat, moesten die van bij de ruwbouw ingecalculeerd en meegegoten worden. In een traditionele bouwmethode worden technieken en leidingen nadien ingepast en weggewerkt door pleisterwerk. Dat was hier onmogelijk.

Interieurafwerking

De strakke interieurinrichting sluit naadloos aan bij het gevelontwerp van de woning. Opvallend is dat haast elk meubel ingewerkt maatwerk is. Losse elementen zijn er erg weinig, en de losse elementen die er wel aanwezig zijn, werden op maat ontworpen en gemaakt. Interieurinrichting Verbrugghe nam die uitgebreide opdracht op zich. Het consequente gebruik van een strak lijnenspel in combinatie met een groot gevoel voor verhoudingen is doorheen het volledige gebouw zichtbaar. Zowel in de wandmeubelen in het kantoorgedeelte, als in de ingewerkte kasten in de bergruimte, slaapkamers of salon. De keuze voor een strakke witte afwerking creëert in elke ruimte een stijlvol canvas waarbij eenvoudige decoratie of kleurelementen snel voor een nieuwe look en feel zorgen. Ook de lange, elegante eettafel werd op maat gemaakt door Verbrugghe uit het Ieperse Boezinge. Door de combinatie van zitbanken en designstoelen vormt het een multifunctioneel meubelstuk waarbij zowel de ouders als de kinderen heerlijke middagen en avonden doorbrengen met familie of vrienden.

De enige plek in het woongedeelte met deuren is de bovenverdieping. Terwijl het thuisbureau op de overloop nog perfect de open sfeer benadrukt in de rest van het huis, bevindt de ouderlijke slaapkamer met bijhorende badkamer zich aan de tuinzijde van de woning. Een glazen deur scheidt het ouderlijke deel met de slaapkamers van de kinderen. De dochter des huizes kijkt via de volledige glazen zijgevel en een uitsprong mooi uit op de tuin én heeft een direct zicht in het ondergrondse bureau van haar moeder. Op het einde van de slaaphal bevindt zich een bad-kamer. Het oog voor detail en verbinding is ook hier aanwezig. Vanop de ingewerkte zitbank kijk je doorheen het volledige slaapgedeelte naar de tuin. Een mooi zicht om de dag te starten.

Ondergronds

Van de bovenste verdieping gaat het naar de onderste verdieping: het ondergrondse gedeelte is volledig voorbehouden aan het architecten-bureau van de ontwerpster. Die spreidt zich uit over de volledige lengte van het gebouw. Terwijl gasten en passanten vooraan via een lichte helling de algemene kantoren zien en bereiken, neemt de gastvrouw de kortste weg vanuit de privéwoning naar de kelder. En ook al bevinden de kantoren zich onder de grond: vooraan genieten medewerkers en gasten dankzij de groene helling en een glasstraat van natuurlijk licht. Dat laatste is ook van toepassing in het bureau van Ellen zelf dat zich dieper in het perceel bevindt. Want ook al is er geen rechtstreekse connectie met de straatkant, vlakke beglazing op grondniveau brengt het daglicht binnen en maakt de inkijk vanuit de speelkamer en kinderslaapkamer mogelijk. Puur theoretisch zou je het kantoorgedeelte een bunker kunnen noemen, maar het aanvoelen in de praktijk weerlegt die stelling. Door ook ondergronds aandacht te besteden aan de inval van natuurlijk licht ontstaat een sfeer die nauwer aansluit bij een loft dan bij een kelder. Met dank aan het uitgekiende concept en ontwerp van de bouwheer en architect.

fotografie: Hendrik Biegs